Jak i gdzie się uczyć? Czy nauka w ciszy ma sens? Sprawdzimy w dzisiejszym artykule 😊
Dawno temu, kiedy chodziłem do szkoły, zdarzało mi się słyszeć „dobre rady” (na przykład od nauczycieli, rodziców) na temat tego jak się uczyć. Jedna z tych rad brzmiała: „Do nauki potrzeba spokojnego i cichego miejsca”.
To niestety jedna z popularniejszych, (anty) porad na temat uczenia się. Nie tylko języka obcego. Możesz powiedzieć: „Ważna jest koncentracja, dlatego nie można uczyć się w miejscu, gdzie jest głośno i inni przeszkadzają”. W akademikach są pokoje do cichej nauki, a studentom zaleca się pójście do biblioteki, gdzie jest cisza. Gdy Twój partner uczy się uczy się słów i fraz, możesz usłyszeć: „Możesz ciszej, nie widzisz, że się uczę?”
Ale czy na pewno taki sposób nauki jest najefektywniejszy?
Niekoniecznie! Może się okazać, że taka nauka wcale nie poprawi naszych wyników, a nawet może je pogorszyć! Badacze (Soderstrom i Bjork, 2014, 2015) doszli do wniosku, że przyswajanie wiedzy w jednym i cichym miejscu może prowadzić do satysfakcjonujących rezultatów, ale sprawa wcale nie jest taka oczywista jak nam się wydaje. Ponieważ ci sami uczeni, oprócz tego twierdzą jeszcze, że należy zmieniać miejsca, w których „kodujemy” wiedzę.
Uczysz się słów i fraz w tym samym miejscu?
W pewnym badaniu (Smith, Glenberg i Bjork, 1978) eksperymentowi poddano kilkunastu studentów z Uniwersytetu Michigan. Podzielono ich na dwie grupy. Przed każdą były dwie sesje nauki 40 literowych angielskich rzeczowników. Za pierwszym razem badani zapamiętywali widziane po raz pierwszy słowa, a za drugim – powtarzali poznany materiał.
Pierwsza grupa dwukrotnie przerabiała informacje w tej samej sali. Druga zaś uczyła się w dwóch zupełnie innych miejscach. Była to najpierw mała, pozbawiona okien, zagracona sala, a później niezbyt duża, ale przyjemna sala ze sporymi oknami i lustrem, umieszczona w centralnej części uniwersytetu. Dodatkowo prowadzący badanie w zabałaganionym pokoju był ubrany we flanelową koszulę i jeansy, a w ładniejszym wnętrzu miał na sobie marynarkę i krawat. Po dwóch sesjach, studentów zaangażowano w zadanie, które nie było ważne dla eksperymentu, miało jedynie zapobiec dodatkowym powtórkom.
Trzy godziny później na badanych czekał niezapowiedziany test, czyli ulubiona rzecz każdego studenta! Co bardzo ważne, przeprowadzono go w jeszcze innym miejscu, czyli w dużej sali z oknami na ulicę.
Wyniki?
Grupa, która uczyła się dwukrotnie w tych samych okolicznościach, powinna poradzić sobie lepiej niż studenci, którzy uczyli się dwukrotnie w innym pomieszczeniu, prawda? Stało się jednak odwrotnie. Studenci, którzy uczyli się w zagraconym pokoju zapamiętali średnio 24,4 słowa spośród 40. Z kolei ci, którzy zastosowali starą, szkolną poradę i uczyli się dwa razy w tych samych warunkach, podali średnio tylko 15,9 słowa. To ogromna różnica!
Jeśli uczysz się języka obcego cały czas w tym samym miejscu, na przykład na swojej kanapie w ulubionym miejscu, pod kocykiem i ciepłą herbatą, wiesz, że czas to zmienić. Staraj się zmieniać miejsca (nawet w swoim mieszkaniu) i urozmaicaj je. Ja uczę się w każdym możliwym miejscu (na wakacjach, w samolocie, w pociągu, samochodzie, czy kolejce w przymierzalni).
Zapamiętywany materiał „zahacza się”
Badacze Nicholas Soderstrom i Robert Bjork próbują to wytłumaczyć, twierdząc, że zapamiętywany materiał w pewien sposób zahacza się o różne miejsca. Różne miejsca, to różne bodźce, które mogą wywoływać emocje, które później pozwalają nam lepiej zapamiętać rzeczy, których się uczymy.
Miejsce służy nam za dodatkowe skojarzenie (nawet nie do końca uświadomione) ze zdobywaną wiedzą. Na różnych rzeczach, które nas otaczają, możemy niejako zakotwiczyć przyswajane informacje. Z kolei nowe miejsce to zestaw nowych kotwic. Zaś te same okoliczności szybko przestają zwracać naszą uwagę i nie mają dla nas większego znaczenia.
A jak jest z tą ciszą?
Oprócz stałego miejsca, mówi się też o tym, aby miejsce, w którym się uczymy, było ciche. To ma nam pozwolić na lepszą koncentrację i skuteczniejszą naukę. Niektóre osoby uczą się w nocy, bo wtedy mają ciszę.
Steven Smith w swojej pracy opublikowanej w „American Journal od Psychology” napisał, że ludzki mózg ma niesamowitą zdolność rejestrowania muzyki i dźwięków. Słysząc znajomą melodię w radiu, jesteśmy w stanie przytoczyć, nawet po latach, okoliczności, które towarzyszyły nam, gdy po raz pierwszy ją usłyszeliśmy. Nie raz zdarzyło Ci się pewnie usłyszeć jakąś piosenkę, czy melodię i natychmiast przywołać sobie miejsce (nawet sprzed 20 lat), w którym słuchałeś tego utworu, prawda?
Czy może to oznaczać, że muzyka pozytywie wpływa na proces uczenia się?
Teraz może Ci się nasunąć kolejna rada – słuchanie muzyki klasycznej pozwala lepiej zapamiętywać materiał, którego się uczysz. W tym kontekście przeprowadzono wiele eksperymentów naukowych, aby sprawdzić tę hipotezę, i wyniki okazywały się całkowicie… niejednoznaczne (niestety).
Gdy puszczano muzykę Mozarta, raz widać było poprawę wyników w koncentracji (Rauscher, Shaw i Ky, 1993), a innym razem rezultaty te uznawano za nieudowodnione i niepotwierdzone (Carstens, Huskins i Hounshell, 1995). Słuchanie muzyki może pomóc, ale pod warunkiem, że gdy podczas nauki i egzaminu (próby przypomnienia sobie czegoś, sprawdzenia zapamiętanej wiedzy) słuchasz tej samej muzyki (utworów).
Badacze z Uniwersytetu Stanowego Iowa (Grant, Bredahl, Clay, Ferrie, Groves, McDorman i Dark, 1998) doszli do wniosku, że trudno o obiektywne wyniki takich testów, ponieważ ludzie mają różne preferencje muzyczne. Dlatego jeśli naprawdę nie lubisz muzyki klasycznej, ta metoda może Ci nie pomóc. Z kolei są osoby, które nie potrafią uczyć się w ciszy i cisza im „przeszkadza”, dlatego szukaj swojego sposobu!
Miejsce ciche i głośne. Wyniki badań.
No, ale wracając do cichego miejsca – wspomniani badacze postanowili zrobić inny eksperyment, czyli prześledzić efekty osób, które uczą się w cichym miejscu i osób, które przyswajają nowy materiał w głośnym otoczeniu.
Pierwszej grupie wręczono kasety z nagranymi dźwiękami uniwersyteckiej kawiarenki w czasie przerwy obiadowej, które następnie badani mieli odtworzyć w walkmanie (pamiętacie jeszcze co to za urządzenie? 😉) podczas nauki. Nagranie to nie zawierało szczegółowych rozmów, a jedynie ich strzępki wraz z odgłosami z kuchni i konsumpcji posiłków.
Z kolei grupa druga uczyła się tego samego, ale w ciszy. To czego się uczyli, to fragment pracy o psychoimmunologii.
Po zakończeniu nauki obie grupy musiały odpowiedzieć na identyczne pytania wielokrotnego wyboru, które sprawdzały dopiero co poznaną wiedzę. By było ciekawiej, zaraz przed testem obie grupy podzielono jeszcze na pół. Połowa badanych, która uczyła się w hałasie, zdawała test przy tych samych dźwiękach (hałasu z walkmana), a połowa w ciszy. Analogicznie 50% przyswajających tekst w ciszy zdawało go również w warunkach braku dodatkowych dźwięków, ale pozostałe 50% członków tej grupy musiało sobie poradzić z testem, słuchając hałasu przerwy obiadowej.
Jaki był wynik ?
Obie grupy uzyskały identyczne średnie wyniki. Najlepsze rezultaty osiągano wtedy, gdy warunki uczenia się odpowiadały warunkom testu (14,3 punktu). Słuchanie muzyki lub nauka w hałasie wcale nie musi powodować pogorszenia wyników. Większość egzaminów odbywa się w ciszy to może zatem uczyć się jedynie w ciszy (by warunki były takie same) ? Niestety jest to tylko sugestia, ponieważ brakuje jednoznacznych dowodów naukowych.
Nie zmienia to faktu, że ślepe słuchanie zaleceń typu „ucz się w ciszy” nie zawsze jest czymś dobrym. Dodatkowe dźwięki (hałas) także mogą być bowiem kotwicami, do których da się przytwierdzić porcję wiedzy
.
