Wiek ucznia jest jednym z ważnych elementów, jeśli chodzi o przyswojenie nowego języka. Powszechnie panuje przekonanie, że osobom młodszym łatwiej przychodzi nauka języka obcego w porównaniu z osobami starszymi. Ale ile w tym prawdy? Jako nauczyciele nie raz słyszeliśmy to od uczniów, którzy mieli 40, 50 czy 60 lat. Naszym najstarszym uczniem był pan, który miał 77 lat. Czy nauczył się języka angielskiego? Czy uzyskał dobre efekty? Tak. Często, gdy słyszymy taką odpowiedź, to myślimy, że „to był wyjątek”. Że on był jakiś inny. Przypomina mi się również tutaj pewna starsza pani (około 60 roku życia), która także osiągała coraz lepsze wyniki ze spotkania na spotkanie. A co mówią na to badania?
Badania nad wpływem wieku na naukę języka
Ten czynnik był przedmiotem badań od bardzo dawna, między innymi w przypadku imigrantów. Porównywano bowiem poziom znajomości języka obcego z ich wiekiem, w którym przybyli do obcego kraju. Wynik? Analiza wykazała dużą przewagę w poziomie znajomości języka w przypadku osób, które były młodsze w momencie przybycia do kraju. To potwierdza hipotezę okresu krytycznego (ang. critical period hypothesis) sformułowaną przez amerykańskiego językoznawcę i psychologa Erica Lenneberga dotyczącą nauki języka, według której istnieje określony okres na przyswojenie języka.
Niektórzy są przeciwni tej hipotezie. Twierdzą, że zdolności językowe stopniowo zmniejszają się wraz z wiekiem (Bialystok i Hakuta, 1999; Hakuta i in., 2003). Inna grupa naukowców z kolei uważa, że w życiu człowieka istnieje wyraźny moment, w którym zdolności językowe zmniejszają się nagle i zdecydowanie (DeKeyser i in., 2010). Bialystok i Hakuta wykazali, że osoby starsze mogą dłużej myśleć nad odpowiedzią nie ze względu na spadek zdolności poznawczych, ale dlatego, że z natury są bardziej ostrożni i podają odpowiedź dopiero wtedy, gdy są pewni, że jest poprawna. Michael Ramscar, specjalizujący się w badaniach zdolności poznawczych, stwierdził, że wolniejszy czas reakcji u osób starszych może być naturalną konsekwencją poznania większej liczby słów. Przeprowadził eksperyment, w którym ludzie w różnym wieku zostali poproszeni o nazwanie zdjęcia. Okazało się, że osoby starsze dłużej się zastanawiają, dlatego że znają więcej możliwych odpowiedzi (Ramscar i in., 2014).
Co wpływa na szybką naukę języka obcego?
Jak widzisz, naukowcy postawili różne hipotezy i otrzymali różne wyniki badań. Dlatego – żeby w pełni odpowiedzieć na pytanie: czy wiek wpływa na naukę języka obcego? – trzeba wziąć pod uwagę kilka czynników równocześnie, które odgrywają bardzo ważną rolę w całym procesie nauczania. Są to:
- poziom motywacji,
- dotychczasowe doświadczenie w nauce języka obcego,
- wrodzona zdolność człowieka do uczenia się języka obcego,
- pojemność naszej pamięci
- i wpływ języka ojczystego na naukę nowego języka.
Zazwyczaj w przypadku osób starszych mamy do czynienia z wysoką motywacją do nauki ze względu czy to na chęć wyjazdu za granicę, czy zdobycie lepszego stanowiska w pracy. W większości osoby starsze uczyły się też jakiegoś języka obcego w szkole. Niestety pozostałe czynniki działają na niekorzyść ucznia…
Wrodzona zdolność do nauki zanika w wieku 12 lat. Po tym czasie człowiek musi włożyć dużo więcej wysiłku, żeby nauczyć się języka – regularnie ćwiczyć gramatykę, czytać, rozmawiać. Po 12 roku życia pojawia się za to inne zjawisko, mianowicie interferencja językowa, która „zakłóca” odbiór języka obcego. Przenosimy bowiem elementy naszego ojczystego systemu językowego do systemu języka obcego, np. w języku polskim podwójne zaprzeczenie jest powszechnie stosowane („Nie chcę jeść żadnych warzyw”), natomiast w języku angielskim taki zabieg językowy to błąd. Z badań psychologów wynika również, że pojemność naszej pamięci zaczyna spadać po 40 roku życia, a jest to bardzo ważny element w procesie nauki języka obcego. Na szczęście można temu przeciwdziałać, stosując odpowiednie ćwiczenia.
Jak widzisz, nauczenie się języka obcego i osiągnięcie sprawności językowej w przypadku osób starszych jest jak najbardziej możliwe, ale wymaga więcej wysiłku niż w przypadku osób młodszych. Nigdzie nie jest napisane, że jest to trudne i nie jest możliwe, dlatego nie poddawaj się i nie używaj tego argumentu jako wymówki 😉
A jeśli chcesz, pomogę Ci pokonać bariery językowe i nauczyć się mówić po angielsku w każdym wieku – po prostu napisz lub zadzwoń!
